Bireysel Kitle Fonlaması Hakkında
Mustafa Sabri Aydın
Kitle Fonlaması birçok insanın küçük miktarlarda gerek katkıda bulunarak gerek yatırım yaparak bir projeyi veya girişimi desteklemesini sağlayan bir finansman modelidir.
BİREYSEL KİTLE FONLAMASI HAKKINDA
Kitle Fonlaması birçok insanın küçük miktarlarda gerek katkıda bulunarak gerek yatırım yaparak bir projeyi veya girişimi desteklemesini sağlayan bir finansman modelidir. Bu finansman modeli, girişimcilerin veya projelerin sermaye ihtiyaçlarını karşılamak için geniş bir topluluktan kaynak toplamasına olanak tanır. Kitle fonlaması platformları, bu toplulukların projeleri keşfedebileceği ve bağış veya yatırım yapabileceği çevrimiçi platformlardır.
Proje sahipleri, projelerini tanıtarak ve potansiyel yatırımcıları etkileyerek para toplama hedeflerini gerçekleştirmeye çalışırlar.
Kitle fonlaması platformlarında genellikle üç ana katılımcı bulunur:
1. Proje Sahipleri : Yatırım veya finansman sağlamak isteyen projeleri veya girişimleri olan kişiler veya kuruluşlar.
2. Yatırımcılar : Projeye destek vermek isteyen bireyler veya kuruluşlar. Bu yatırımcılar genellikle küçük miktarlarda yatırım yaparlar ve karşılığında projenin başarısı durumunda bir kâr payı veya ödül alabilirler.
3. Kitle Fonlaması Platformları : Projeleri ve yatırımcıları bir araya getiren çevrimiçi platformlar. Bu platformlar, projelerin tanıtımını yapmak, bağışları veya yatırımları kabul etmek, süreci yönetmek ve genellikle yatırımcılara ve projelere ilişkin bilgi ve destek sunmak gibi görevleri üstlenir.
Kitle fonlaması platformları genellikle üç ana türde karşımıza çıkmaktadır:
- Bağış Tabanlı (Donation-Based) Kitle Fonlaması
Bu modelde, projeyi desteklemek isteyen kişiler bağış yaparlar ve karşılığında somut bir getiri veya kar payı beklemezler. Genellikle sosyal sorumluluk projeleri veya hayır amaçlı projeler için kullanılır.
- Ödül Tabanlı (Reward-Based) Kitle Fonlaması
Bu modelde, yatırımcılar projeyi desteklemek için belli bir miktar para öderler ve karşılığında bir ödül veya ayrıcalık alırlar. Ödüller genellikle projenin ürünü veya hizmetiyle ilgili olabilir. Örneğin, bir film projesini destekleyen yatırımcılar, filmi izleme veya filmin afişi gibi ödüller alabilirler.
- Hisse Tabanlı (Equity-Based) Kitle Fonlaması
Bu modelde, yatırımcılar projeye yatırım yaparlar ve karşılığında hisse senedi veya hisse benzeri bir menfaat alırlar. Yani, yatırımcılar projenin başarısı durumunda kâr payı elde etme potansiyeline sahiptirler. Bu tür kitle fonlaması genellikle yeni şirketlerin sermaye ihtiyaçlarını karşılamak için kullanılır.
Kitle fonlaması platformlarında yatırım ve finansman süreci genellikle aşağıdaki adımlardan oluşur:
- Proje Hazırlığı
Proje sahipleri, projelerini tanımlar, hedeflerini belirler ve finansman ihtiyaçlarını hesaplar. Ayrıca projenin tanıtımı için gerekli materyalleri ve bilgileri hazırlarlar.
- Platform Seçimi
Proje sahipleri, kitle fonlaması platformları arasından uygun olanını seçerler. Platformların kullanım şartlarına ve gereksinimlerine dikkat ederler. Bazı platformlar belirli bir sektöre veya projenin türüne odaklanmış olabilir.
- Proje Tanıtımı
Proje sahipleri, seçtikleri platform üzerinde projelerini tanıtır. Bu genellikle bir proje açıklaması, hedefleri, projenin değeri ve yatırımcılara sağlayabileceği faydaları içeren bir kampanya sayfası oluşturmayı içerir. Görseller, videolar ve projenin ilgi çekici yanlarına odaklanan materyaller de kullanılabilir.
- Yatırımcılar ve Bağışçılar
Kitle fonlaması platformunda projeyi keşfeden potansiyel yatırımcılar ve bağışçılar, projeyi desteklemek için bağışta bulunabilir veya yatırım yapabilir. Platform genellikle bu süreçte güvenli ödeme yöntemleri sunar ve projeyi destekleyenlerin bilgilerini korur.
- Hedefe Ulaşma ve Fonların Dağıtımı
Proje, belirlenen bir süre içinde hedeflenen miktara ulaşabilir veya belirli bir süre boyunca sürekli olarak fon toplayabilir. Eğer hedeflenen miktar toplanırsa, projenin sahipleri genellikle fonları alır ve projeyi hayata geçirmek için kullanırlar. Bazı platformlar, hedefe ulaşılamaması durumunda bağışları iade etme veya esnek bir hedef belirleme seçeneği sunar.
- Proje Yönetimi ve İlerleme Takibi
Proje sahipleri, fonları aldıktan sonra projeyi yönetir ve ilerlemeyi düzenli olarak platformda paylaşır. Yatırımcılar ve destekçiler genellikle projenin gelişimini takip edebilirler.
Kitle Fonlamasının Hukuki Çerçevesi
Türkiye'de kitle fonlaması, 6362 sayılı Sermaye Piyasası Kanunu'nun ("SPKn") 35/A maddesi ile yasal zemine oturtulmuştur. Bu maddeye göre, kitle fonlaması, yatırımcının tazmini düzenlemelerine tabi olunmaksızın, bir proje ya da girişim şirketi tarafından ihtiyaç duyulan fonun temini için kitle fonlama platformları aracılığıyla halktan para toplanması olarak tanımlanır.
Sermaye Piyasası Kurulu ("SPK"), kitle fonlamasına ilişkin usul ve esasları düzenlemek amacıyla III-35/A.2 sayılı Kitle Fonlaması Tebliği'ni ("Tebliğ") yayımlamıştır. Bu Tebliğ, paya ve borçlanmaya dayalı kitle fonlamasına ilişkin düzenlemeleri içermektedir.
Kitle fonlaması faaliyetleri, SPK tarafından listeye alınan platformlar aracılığıyla yürütülür. Bu platformların anonim şirket şeklinde kurulması, asgari 5.000.000 TL sermayeye sahip olması ve paylarının tamamının nama yazılı olması gerekmektedir. Ayrıca, yönetim kurullarının en az üç kişiden oluşması zorunludur. Kitle fonlaması platformları, yatırımcıların ve projelerin bir araya gelmesini sağlayan bir araç oluşturur. Bu platformlar, projelerin finansmanını kolaylaştırırken, yatırımcılara farklı sektörlerdeki ve çeşitli büyüklüklerdeki projelere yatırım yapma fırsatı sunar. Ancak, her proje veya yatırım fırsatı risk içerir, bu yüzden yatırımcıların dikkatli olması ve riskleri değerlendirmesi önemlidir.
Tebliğ, yatırımcıların korunması amacıyla çeşitli sınırlamalar getirmiştir. Nitelikli yatırımcı olmayan gerçek kişiler, bir takvim yılı içinde borçlanmaya dayalı kitle fonlaması yoluyla en fazla 50.000 TL yatırım yapabilirler. Bu sınır, yatırımcının platforma beyan ettiği yıllık net gelirinin %10'u ile 200.000 TL'yi aşmamak kaydıyla artırılabilir. Ayrıca, bir projeye yapılabilecek azami yatırım tutarı 20.000 TL olarak belirlenmiştir.
Kitle fonlaması, Türkiye'de SPK'nın düzenlemeleri çerçevesinde yasal bir zemine oturtulmuş ve girişimciler ile yatırımcılar için alternatif bir finansman yöntemi olarak kullanılmaktadır. Yatırımcıların, kitle fonlaması yoluyla yatırım yaparken ilgili mevzuatı dikkate alması ve riskleri değerlendirmesi önem arz etmektedir.
Sonuç
Kitle fonlaması, girişimciler için sermaye erişimini kolaylaştırırken, yatırımcılara da yeni projelere katkıda bulunma ve kazanç elde etme fırsatı sunar. Ancak, her yatırımın belirli riskler taşıdığı unutulmamalıdır. Bu nedenle yatırımcıların projeleri dikkatle analiz etmesi, proje sahiplerinin ise güvenilirliklerini kanıtlaması büyük önem taşır.